براساس آمارهاي اعلام شده در سال ۹۸ رشد جمعيت کشور به زير يک درصد رسيد و همچنين طبق آمارهاي مجامع بين‌المللي، ايران سريع‌ترين افت نرخ رشد جمعيت را دارد و طي ۲۰ سال آينده، کشور ما پير‌ترين کشور جهان خواهد بود.
به گزارش
پايگاه خبري تحليلي پيرغار به نقل از
عصراترک، در دهه ۶۰، همزمان با رشد بالاي جمعيت و شرايط سخت کشور با توجه به قرار گرفتن در جنگ تحميلي سياست کنترل جمعيت در پيش گرفته شد و شعار " فرزند کمتر، زندگي بهتر" نگرش خانواده ها را به صورت کامل نسبت به فرزندآوري تغيير داد.
براساس آمارهاي اعلام شده در سال ۹۸ رشد جمعيت کشور به زير يک درصد رسيد و با ادامه چنين روندي ايران نه فقط سيماي جوان خود را از دست مي‌دهد بلکه در سياه‌چاله‌اي سقوط مي‌کند که بيرون آمدن از آن به اين سادگي‌ها امکانپذير نيست، همچنين طبق آمارهاي مجامع بين‌المللي، ايران سريع‌ترين افت نرخ رشد جمعيت را دارد و طي ۲۰ سال آينده، کشور ما پير‌ترين کشور جهان خواهد بود.
نکته قابل توجه اين است که آخرين تلاش‌ها براي حمايت قانوني از افزايش جمعيت در قالب طرح تعالي جمعيت و حمايت از خانواده از سال ۹۲ در کميسيون‌هاي مختلف مجلس دست به دست شد، اما در نهايت به سرانجام نرسيد.
مجلس يازدهم، سال گذشته با اعلام وصول طرح جمعيت و تعالي خانواده کار خود را آغاز کرد و در ادامه براي حصول نتيجه با استناد به اصل ۸۵ قانون اساسي، کميسيون مشترکي برگرفته از کميسيون‌هاي فرهنگي، بهداشت، اجتماعي، برنامه و بودجه، اقتصادي، کشاورزي، عمران و امنيت ملي و سياست خارجي تشکيل داد تا اين طرح را با عنوان جديد طرح «جواني جمعيت و تعالي خانواده» به سرانجام برساند.
تا اينکه در آخرين روز‌هاي سال ۹۹ سرانجام گره از بخت طرحي حمايتي در راستاي سياست‌هاي جديد جمعيتي کشور باز شد و نمايندگان مجلس طرح «جواني جمعيت و تعالي خانواده» را که نسخه به روز شده طرح «جمعيت و تعالي خانواده» است با اکثريت آرا براي اجراي آزمايشي به مدت هفت سال تصويب کردند. حالا بناست تا امسال، سال اجراي طرح جواني جمعيت و تعالي خانواده باشد.
تسهيلات مسکن براي به دنيا آمدن فرزند سوم خانواده، تسهيلات شغلي و آموزشي، معافيت و مرخصي تحصيلي، حل چالش مرخصي ۹ ماهه زايمان و دورکاري چهار ماهه براي مادران بخشي از مشوق‌هاي طرح جواني جمعيت و تعالي خانواده است تا بتواند در اجرا به نتايج مثبتي برسد.
نکته قابل توجه اين است که از اين جمله طرح ها بارها در دولت هاي مختلف به اجرا رسيده اما به دليل اينکه برنامه ريزي دقيقي روي جوانب آن نشده، ثمره اي نداشته است، براين اساس براي افزايش روند جمعيت کشور نه تنها بايد مشوق ها براي فرزند آوري مدنظر باشند، بلکه بايد مشوق ها براي حمايت از خانواده ها و فرزند متولد شده در ادامه مسير زندگي ادامه پيدا کند.
يک ماه از تصويب نهايي اين طرح در شوراي نگهبان مي گذرد و طرح در آستانه اجرايي شدن قرار گرفته است، بايد ديد که آيا اين مشوق هاي فرزند آوري، مي تواند گامي موثر درجهت روند افزايش جمعيت کشور داشته باشد، يا همچون ساير طرح هاي کوتاه مدتي که مسکني کوتاه مدت بودند، بعد از گذشت زماني، بي نتيجه خواهد ماند.
جمعيت جوان هر کشور، يک ارزش اجتماعي، سياسي و بين المللي است
حجت الاسلام مجيد استادي، پژوهشگر حوزه خانواده در گفتگو با خبرنگار عصراترک به تاکيدات مقام معظم رهبري در حوزه جمعيت و فرزندآوري در ديدار با نمايندگان مجلس يازدهم اشاره کرد و گفت: ايشان يکي از مسائل مهم اجتماعي را موضوع فرزندآوري و بقاي نسل عنوان کرد زيرا يکي از پرفايده ترين ثروت هاي هر کشور جمعيت جوان آن کشور است.
وي با اشاره به اينکه امروزه در دنيا کشورهايي که جمعيت بالايي دارند، به برکت سرمايه اجتماعي بالا به بسياري از امکانات دست پيدا کرده اند، افزود: اين افراد به عنوان يک ارزش اجتماعي، سياسي و بين المللي براي کشورها توانسته اند موفقيت هايي را به همراه داشته باشد، لذا نسل بايد افزايش پيدا کند.
اين مدرس حوزه و دانشگاه يادآور شد: خانواده مهم ترين و نخستين واحد اجتماعي است که با ازدواج شکل مي گيرد و با حضور فرزندان به ثمر مي نشيند و قرآن اين پيوند آسماني را ميثاقي مي داند که در سايه اين پيوند، فرد آرامش و تعادل روحي و رواني را کسب مي کند و مقدمه رحمت و محبت در زندگي انسان فراهم مي شود.
حجت الاسلام استادي خاطرنشان کرد: براساس پژوهش هاي انجام شده، افرادي که ازدواج کرده اند در مقايسه با افراد مجرد از لحاظ روحي، جسمي و فردي شرايط بهتري را دارند.
نرخ رشد جمعيت در سال گذشته به کمتر از يک درصد رسيده است
اين کارشناس و پژوهشگر خانواده يکي از کارکردهاي مهم ازدواج را حفظ نسل بشريت عنوان کرد و گفت: براساس آيات قرآن کريم، فرزند نعمتي براي خانواده ها است که خداوند آن را به مردم بخشيده تا فرزندان در زندگي به عنوان مددکار خانواده باشند، بنابراين در کنار مال و ثروت مادي، فرزند نيز يک نعمت الهي و ثروت محسوب مي شود و باعث طراوات و شادابي در خانواده است.
حجت الاسلام استادي اظهار داشت: نکته قابل توجه در موضوع جمعيت اين است که نيروي اقتصادي و انساني دو رکن اصلي قدرت يک کشور را تشکيل مي دهد و براي رسيدن به اهداف در دنيا نياز به اين دو قدرت ضروري است.
وي ادامه داد: متاسفانه علي رغم تاکيدات فراواني که طي سال هاي اخير در موضوع فرزندآوري در کشور ايران مطرح مي شود، نرخ رشد جمعيت در سال گذشته به کمتر از يک درصد رسيده است و اکنون نرخ رشد جمعيت کشور 0.6 درصد است که اين نرخ کاهش جمعيت در تاريخ ايران بي سابقه بوده است.
اين مدرس حوزه و دانشگاه با بيان اينکه کشورهاي موفق دنيا در زمينه مقابله با کاهش جمعيت با ارائه مشوق هاي اقتصادي و فرهنگي به صورت جدي در اين موضوع ورود کرده اند، گفت: در کشور ايران نيز طرح تعالي خانواده چندين سال است که در مجلس مطرح مي شود، که طرح مطلوبي است.
شعار " فرزند کمتر، زندگي بهتر" اشتباه بوده است
وي بيان داشت: نکته قابل توجه اين است که متاسفانه طي ساليان اخير نگرش ها نسبت به فرزندآوري در کشور تغيير پيدا کرده، بنابراين نياز است که تولد فرزند به عنوان يک فرصت براي خانواده تلقي شود و از ديدگاه ارزشي و معنوي به اين جايگاه نگاه شود.
اين پژوهشگر حوزه خانواده عوامل موثر در کاهش نرخ باروري در ايران را به مسائلي از جمله عوامل اقتصادي و فرهنگي - اجتماعي تقسيم بندي کرد و گفت: افراد به دليل عدم اطمينان از آينده شغلي و تامين نياز هاي مالي و آگاهي نداشتن روحي نسبت به فرزندآوري اکنون با چالش کاهش تولد فرزند مواجه شده اند.
وي بيان داشت: چند دهه قبل با تبليغ شعار " فرزند کمتر، زندگي بهتر " که شعار اشتباهي بوده است، نگرش خانواده ها تغيير پيدا کرده که بايد اين نگرش ها به جايگاه اصلي خود بازگردد و قطعا نيازمند کار فرهنگي است تا به همان ميزان که سعي شد فرزند کمتر را رواج دهند در جهت عکس اين شعار حرکت کنند.
در ادامه روند طرح جواني جمعيت، بايد از فرزند متولد شده حمايت شود
علي جدي، رئيس مجمع نمايندگان خراسان شمالي در گفتگو با خبرنگار عصراترک اظهار داشت: مجلس دوازدهم در راستاي تاکيدات مقام معظم رهبري با هدف بهتر شدن اوضاع، پيشبرد امورات بلاتکليف در مجلس هاي قبل را در دستور اجرا قرار مي دهد.
وي ادامه داد: طرح جواني جمعيت که پس از هشت سال وضعيت نامعلومي را به خود گرفته بود، در اين مجلس مصوب و به تاييد شوراي نگهبان رسيد.
جدي اضافه کرد: در طرح جواني جمعيت، مشوق هايي براي فرزندآوري در نظر گرفته شده که اين مشوق ها براي خانواده است، اما در ادامه مسير بايد برنامه مجلس به گونه اي باشد تا فرزندي که به دنيا مي آيد نيز در مسير زندگي حمايت هايي داشته باشد.
نسل جديد در موضوع شغل، مسکن و ازدواج مشکلات کمتري خواهد داشت
وي خاطرنشان کرد: در مجموع افزايش جمعيت براي اين دهه به نفع کشور خواهد بود، زيرا نسل جديد قطعا در موضوع شغل، ازدواج، مسکن مشکلات کمتري را خواهند داشت.
جدي با بيان اينکه موج جمعيتي را گذرانده ايم، افزود: اگر زيرساخت ها را براي جمعيت جديد فراهم کنيم، قطعا مسائل کمتري پيش رو خواهيم داشت.
رئيس مجمع نمايندگان خراسان شمالي با اشاره به اينکه در طرح جواني جمعيت، حمايت از فرزند متولد شده نيز، در قالب طرح مطرح شده است، گفت: اما بايد اين حمايت ها بيشتر و کاملتر باشد.
در طرح جواني جمعيت، حمايت از استان ها با کاهش مواليد بالا، قابل توجه است
محمد وحيدي، نماينده مردم پنج شهرستان خراسان شمالي در مجلس شوراي اسلامي در رابطه با طرح جواني جمعيت در گفتگو با خبرنگار عصراترک اظهار داشت: قانون رويکرد جواني جمعيت، در واقع ضرورت اجتناب ناپذيري بوده که چندين سال از مطرح شدن آن مي گذشت، که با تاکيد مقام معظم رهبري توجه ويژه اي به آن شد.
وي با اشاره به اينکه هم اکنون در دوره پنجره جمعيتي قرار داريم، گفت: 15 تا 20 سال ديگر جمعيت جوان به سمت جمعيت کهنسال و پير پيش مي رود و قائده هرم جمعيتي کاهش مواليد را نشان مي دهد.
وحيدي با اشاره به اينکه در طرح جواني جمعيت، حمايت از استان ها متفاوت است، اضافه کرد: اقدام مثبت و قابل توجه طرح اين است که در استان هايي با افت مواليد بالا، حمايت هاي بيشتري در نظر گرفته مي شود، بنابراين قانونگذار و مجموعه هاي تصميم گير در جريان باشند که اين نگاه در تمام نقاط کشور به صورت يکسان نيست.
ايجاد مراکز ناباروري در استان ها، براي کمک به کاهش هزينه هاي درمان
اين مقام مسئول در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبني بر اينکه اهرم هاي تشويقي افزايش جمعيت تا چه ميزان مي تواند بر اجراي اين طرح تاثيرگذار باشد ، توضيح داد: در قانون اساسي چندين موضوع به عنوان اصول تاثيرگذار در فرآيند رفاه اجتماعي ديده شده است که عدالت آموزشي، عدالت در ميزان برخورداري از امکانات، عدالت در برخورداري از مسکن در اين گروه قرار دارند.
وي خاطرنشان کرد: اگر اين شاخص ها تغيير کند، خانواده هاي ضعيف تر بايد مورد توجه بيشتري قرار بگيرند، به طور مثال اگر توليد مسکن انجام مي شود، اقشاري که توانايي رقابت در بازار مسکن را ندارند، بايد مورد حمايت قابل توجهي قرار بگيرند و در حوزه آموزشي بايد فرصت هاي برابر فراهم شود.
وي در رابطه با موضوع ناباروري اضافه کرد: باتوجه به اينکه درمان هاي ناباروري هزينه بالايي دارد و در سراسر کشور يکسان نيست، براين اساس مقرر شده که در تمامي استان ها بايد مراکز ناباروري ايجاد شود و پزشکان متخصص را بايد به استان هاي محروم اعزام کرد.
نگاه مثبت دولت به طرح جواني جمعيت، خطري سنگين را از کشور دور مي کند
وحيدي خاطرنشان کرد: طرح جواني جمعيت به دليل هزينه بالايي که در اجرا دارد بايد به مرور انجام شود، زيرا دولت به يکباره قادر نيست هزينه هاي سنگين را عملياتي کند، اما اجراي اين طرح کشور را از خطر بزرگي نجات مي دهد.
نماينده مردم پنج شهرستان خراسان شمالي در مجلس شوراي اسلامي خاطرنشان کرد: اين در حالي است که ديدگاه برخي از اقشار جامعه در موضوع فرزندآوري از گذشته هاي دور روال کاهش جمعيتي بوده است.
وحيدي با تاکير بر اينکه براي تغيير يک رفتار، نياز به تغيير نگرش ذهني و انگيزه ها وجود دارد، افزود: اهرم هاي قانوني در طرح جواني جمعيت باعث تغيير در نگرش افراد و در نهايت رفتارشان به سمت فرزند آوري خواهد شد.
وي با اشاره به اينکه پيش بردن جامعه به سمت کاهش جمعيت زمان بر بود، گفت: قطعا روند افزايش جمعيتي نيز زمان بر خواهد بود و در اين ايام، نوعي راحتي ناشي از کاهش جمعيت براي خانواده ها فراهم شده است.
جوان سازي جمعيت، با طرح و برنامه قابل اجرا نيست
مجيد ابهري، دکتراي رفتارشناسي و آسيب شناسي اجتماعي در رابطه با طرح جواني جمعيت که در مجلس به تصويب رسيده است، درگفتگو با خبرنگار عصراترک اظهار داشت: باتوجه به مشکلات اقتصادي و رفتاري، متاسفانه در دو دهه اخير هرم سني جامعه رو به سوي سالمندي مي رود که اگر با اين وضعيت اين حرکت ادامه پيدا کند در 20 سال آينده مجبور خواهيم شد نيروي کار کشور را از کشورهاي ديگر وارد کنيم.
وي با اشاره به اينکه سالمندي جمعيت عارضه اي غيرقابل انکار است، ادامه داد: در حال حاضر با عدم تمايل جوانان به ازدواج و گرايش خانواده ها به تک فرزندي، اکثر طرح هاي جواني جمعيت به تصويب رسيده است، نتيجه مثبتي نداشته است.
اين مشاوره خانواده با بيان اينکه جمعيت باتوجه به مشکلات گفته شده با طرح و برنامه جوان سازي نمي شود، افزود: تسهيلات يا نمونه هاي اين سبکي تاثير چنداني بر افزايش جمعيت نخواهد داشت، بلکه بايد زيرساخت هاي افزايش جمعيت آماده شود.
وي خاطرنشان کرد: باتوجه به پايين بودن سطح اشتغال، ابتدا بايد مشکل مسکن جوانان، سپس کارآفريني و اشتغال زايي و در مرحله سوم حمايت هاي مادي و فرهنگي از زوجين جوان براي فرزند آوري همچون تغذيه نوزاد و مادر، اقلام بهداشتي باتوجه به پايين بودن سطح حقوق مورد توجه قرار بگيرد.
اين رفتار شناس با بيان اينکه قطعا جوان سازي جمعيت با طرح و برنامه قابل اجرا نيست، افزود: بلکه بايد با برنامه ريزي دقيق و خودداري از کارهاي عجولانه و احساسي و هيجاني طرحي جامع را تدوين و اجرايي کرد زيرا پيش از اين نيز طرح هايي همچون طرح جواني جمعيت تصويب شده ولي متاسفانه در اجرا توفيق چنداني به دست نيامده است.
حمايت از مادران شاغل در طرح جواني جمعيت ديده شود
ابهري ادامه داد: براي جوان سازي جمعيت بايد با برنامه ريزي هاي آموزشي، فرهنگي و آموزش مهارت هاي زندگي، جوانان را ياري کرد تا با فرزند آوري و افزايش تعداد فرزندان به جوان سازي جامعه کمک کنند.
اين مشاور خانواده با اشاره به اينکه در جامعه ما، قشر تحصيل کرده کمتر تمايل به فرزند آوري دارند و بيشتر تک فرزندي در ميان اين قشر باب شده است، يادآور شد: آموزش مسئوليت پذيري و مهارت فرزندآوري به زوجين، اصلي ترين محورهاي فرزند آوري است.
کارشناس آسيب شناسي اجتماعي اشتغال مادر را يکي از دلايل اصلي در عدم تمايل به فرزند آوري و تک فرزندي خواند و گفت: دولت بايد حمايت هاي مالي از بانوان کارمند، دورکاري مادران و ايجاد مهد کودک در محل کار يا نزديک آن را مدنظر باشد و با بسته هاي حمايت هاي مادي و فرهنگي بانوان شاغل را در مادر شدن کمک کرد.
تهيه و تنظيم گزارش: آرزو رحماني